Warszawa wstrząśnięta doniesieniami o poważnym naruszeniu bezpieczeństwa danych w Sądzie Apelacyjnym, gdzie zwolnieni pracownicy przez ponad miesiąc mieli dostęp do wrażliwych informacji, w tym danych medycznych sędziów oraz danych osobowych uczestników postępowań sądowych z bazy PESEL.SAD. Sprawą zajmuje się już prokuratura i Urząd Ochrony Danych Osobowych. Tymczasem, niedawno zakończył się również spór dotyczący reorganizacji struktury wewnętrznej tego samego sądu, który wywołał interwencję Rzecznika Praw Obywatelskich i Ministerstwa Sprawiedliwości.
Poważne Naruszenie Bezpieczeństwa Danych w Systemie PUE ZUS i PESEL.SAD
Doszło do nieuprawnionego dostępu do konta Sądu Apelacyjnego w Warszawie w systemie PUE ZUS. Dyrektor Katarzyna Adamczyk-Czubik poinformowała w wewnętrznym piśmie, że dwóm byłym pracownikom nie odebrano uprawnień do logowania, co umożliwiło im dostęp do wrażliwych danych osobowych, w tym informacji o stanie zdrowia. Co więcej, korzystali oni z tego dostępu przez 31 dni, a kierownictwo sądu dowiedziało się o incydencie od jednego ze sprawców.
W odpowiedzi na zaistniałą sytuację, uprawnienia dostępu zostały już odebrane, a sprawa została zgłoszona do Urzędu Ochrony Danych Osobowych (UODO). Dyrektor ostrzegła pracowników przed potencjalnymi szkodami majątkowymi i niemajątkowymi oraz poważnym zagrożeniem dla prywatności osób, których dane wyciekły.
To nie jedyne niedopatrzenie w warszawskim sądzie. Około dwóch miesięcy wcześniej wykryto nieuprawniony dostęp do systemu PESEL.SAD, służącego do weryfikacji danych uczestników postępowań sądowych. Jeden z pracowników korzystał z tego systemu bez odpowiedniej podstawy prawnej, a pomimo rozwiązania z nim umowy, nie jest jasne, jak często dochodziło do takich sytuacji i w jakim celu dane były wykorzystywane.
Rzecznik Prokuratury Okręgowej w Warszawie, Piotr Antoni Skiba, potwierdził, że 20 marca br. wpłynęło zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa w związku z wyciekiem danych z PUE ZUS. UODO również potwierdził zgłoszenie naruszeń ochrony danych w obu przypadkach. Kierownictwo Sądu Apelacyjnego nie udzieliło komentarza w tej sprawie.
Wcześniejszy Spór o Reorganizację Wewnętrzną Sądu
Niedawno Sąd Apelacyjny w Warszawie był również areną sporu związanego z reorganizacją wewnętrznej struktury, polegającą na utworzeniu nowego, VIII Wydziału Karnego, do którego przeniesiono część sędziów, asystentów i urzędników z II Wydziału Karnego. Sześciu sędziów SA złożyło skargę do Rzecznika Praw Obywatelskich Marcina Wiącka, wskazując na dyskryminacyjne traktowanie przez Prezesa SA.
Skarżące twierdziły, że w konsekwencji reorganizacji pracownicy II Wydziału Karnego są przeciążeni pracą, a niektórzy zostali pozbawieni dostępu do komputerów. Prezes SA odpierał te zarzuty, argumentując, że utworzenie dodatkowego wydziału było uzasadnione wzrostem liczby spraw wpływających do II Wydziału Karnego oraz odmową części sędziów tego wydziału wspólnego orzekania z sędziami powołanymi przez Krajową Radę Sądownictwa ukształtowaną w trybie ustawy z 2017 r.. Formalną podstawą reorganizacji były zarządzenia Ministra Sprawiedliwości z 5 września 2023 r..
Interwencja RPO i Działania Ministerstwa Sprawiedliwości
Mając na uwadze kompetencje w zakresie nadzoru administracyjnego nad sądami, Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił się do Ministra Sprawiedliwości Adama Bodnara o zbadanie zasadności reorganizacji i rozważenie uchylenia lub modyfikacji zarządzeń.
Ministerstwo Sprawiedliwości podjęło działania w tej sprawie. 2 lipca 2024 r. zwrócono się do Prezesa SA o opinię dotyczącą zasadności wydzielenia VIII Wydziału Karnego, uwzględniając uwagi sędziów II Wydziału Karnego. Opinia Wiceprezesa SA z tego samego dnia zawierała wniosek o likwidację VIII Wydziału Karnego.
Po analizie danych statystycznych za lata 2021-2023 dotyczących obciążenia pracą i etatów w pionie karnym SA, Ministerstwo Sprawiedliwości podjęło decyzję o zniesieniu VIII Wydziału Karnego z dniem 12 sierpnia 2024 r..
Następnie, 3 października 2024 r., Ministerstwo zwróciło się do Prezesa SA o informacje na temat funkcjonowania pionu karnego po reorganizacji. W odpowiedzi z 9 października 2024 r. Wiceprezes SA poinformowała, że podstawowy cel reorganizacji został zrealizowany, zapewniając właściwą obsadę spraw konwencyjnych i traktatowych.
Sędziowie z VIII Wydziału Karnego zostali przydzieleni do Sekcji zażaleniowej przy II Wydziale Karnym, z wyłączeniem możliwości orzekania w sprawach „rozstrzygających”, aby uniknąć naruszenia standardów niezależności sądu. Pracownicy VIII Wydziału Karnego zostali przydzieleni do II Wydziału Karnego w celu wsparcia. Ministerstwo Sprawiedliwości oceniło, że reorganizacja przyczyni się do poprawy sytuacji kadrowej i zapewnienia prawa do rzetelnego procesu.
Czy Bezpieczeństwo Danych w Wymiarze Sprawiedliwości Jest Zagrożone?
Obecne ujawnienie wycieku wrażliwych danych stawia poważne pytania o skuteczność ochrony danych osobowych w polskim wymiarze sprawiedliwości. Niezabezpieczenie dostępu zwolnionym pracownikom i brak kontroli nad wykorzystaniem systemów zawierających poufne informacje rodzą obawy o bezpieczeństwo sędziów, pracowników sądów oraz uczestników postępowań. Konsekwencje tych zaniedbań mogą być poważne dla osób odpowiedzialnych za bezpieczeństwo danych w sądzie.